Foreks və fond bazarı arasında seçim məsələsi yarananda çoxları Buffet və Soros kimi məşhur investorların uğurlarına diqqət yetirirlər. Lakin maliyyə imkanlarının bu müxtəlifliyində seçim etmək asan deyil.
Əsas aktivin, şirkətlərin səhmlərinin olduğu fond bazarına baxaq. Bu, şübhəsiz ki, investorların şirkətlərin qismən sahiblərinə çevrildiyi ən qədim bazarlardan biridir. Gəlin nümunə kimi, texnoloji nəhəng Apple-i götürək: səhmlərin alınması şirkətin qazancının bir hissəsini əldə etmək imkanı yaradır və payı az olsa da, şirkətin uğurlarına maraq yaradır. Lakin investor, onun strategiyasına çox az təsir edə bilər.
Digər tərəfdən, foreks valyuta ticarətinə yönəldilmişdir. Bu bazar, fond bazarından gənc olsa da, böyük həcmdə əməliyyatlara malikdir. Deyək ki, siz EUR/USD valyuta cütlüyü ilə ticarət edirsiniz. Burada sizin qazancınız bu valyutaların məzənnəsindəki dəyişikliklərdən asılıdır. Foreks valyutayla spekulyasiya etmək üçün daha geniş imkanlar yaradır.
Beləliklə, foreks və fond bazarı arasındakı seçim təkcə iki aktivin arasında seçim deyil, bu müxtəlif investisiya üslubları ilə sizin məqsədlərinizə uyğun strategiyalar arasındakı seçimdir.
Foreks və fond bazarı arasındakı seçimdən asılı olmayaraq, bazar ticarət prinsipləri dəyişməz qalır — qiymət tələb və təklifin dəyişməsinə uyğun olaraq hərəkət edir. Alıcılar qiyməti artırır, satıcılar aşağı salır.
Bəs foreks və fond bazarının fərqi nədir?
Valyuta cütlüyünün cədvəlinə baxdıqda hər iki istiqamətdə, hətta ümumi trenddə də xaotik dəyişiklikləri görmək olar.
Bu onunla əlaqədardır ki, valyuta ticarəti tez ani mənfəət məqsədi ilə həyata keçirilir. Iştirakçıların əksəriyyəti qısamüddətli məzənnə dəyişikliyindən pul qazanmağa çalışır və çox vaxt bir mövqedən çıxış digər mövqeyə girişlə əvəz olunur. Bu yanaşma bütün iştirakçılar arasında yayılmışdır — kiçik treyderlərdən tutmuş iri banklara qədər.
Digər tərəfdən, səhmlər ən çox iqtisadiyyatın real sektoruna investisiya qoymaq məqsədilə alınır. Birjadakı hər bir şirkət iqtisadiyyatda mühüm rol oynayan böyük bir təşkilatı təmsil edir. Fond bazarında investisiya qoyuluşuna maraq daha çoxdur. Foreksdə isə ticarətin spekulyativ xarakteri üstünlük təşkil edir.
2008-ci il ipoteka böhranı bazarlar arasındakı fərqi vurğulayır. Çaxnaşma dövründə investorlar dollar, Isveçrə frankı və yapon iyenası kimi müdafiə aktivlərinə can atırlar.
Spekulyantlar sürətlə hərəkətə qoşulur, bu da bazarda əlavə volatillik (dalğalanma) yaradır.
Beləliklə, foreks və fond bazarı arasındakı əsaslı fərqlər iştirakçıların maraqlarına görə dəyişir — investisiya qoyuluşu spekulyasiyaya qarşı.
Valyuta və Fond bazarına təsir göstərən amillər
Foreks və fond bazarı arasındakı qiymət davranışındakı fərqlər ticarət alətinin seçilməsində əsas rol oynayır. Buna diqqət etin. Valyuta bazarları daha böyük dövriyyələri ilə iqtisadi və siyasi xəbərlərə yüksək volatillik göstərir(!).
Fond bazarında isə səhmlər, bir qayda olaraq, hesabatın olmadığı dövrlərdə sakitlik göstərir. Valyuta bazarları, daim həftə ərzində çıxan iqtisadi xəbərlərin təsirinə təsirinə məruz qalır. Hətta sənaye istehsalının kiçik azalması kimi kiçik hadisələr də valyuta məzənnəsinin dəyişməsinə səbəb ola bilər. Bəzi siyasi-iqtisadi xəbərlər isə hiper volatillik yarada bilər bazarda, odur ki belə vaxtlarda daha da diqqətli olmağınız lazım
Valyuta bazarında əsas fəaliyyət spekulyasiyadır. Nəticədə, hər hansı bir xəbər, deyək ki hec vacib xəbərdə sayılmır , qiymətlərdə yülsək dalğalanmaya səbəb ola bilər, bu da bəzən tamamilə əsassız və məntiqə zidd görünür.
Bu müşahidə foreks və fond bazarı arasında seçim qarşısında duranlar üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Statistika göstərir ki, treyderlərin əksəriyyəti müəyyən dərəcədə qısamüddətli əməliyyatlara üstünlük verirlər. Beləliklə, foreksdəki yüksək volatillik qısamüddətli treyderləri özünə cəlb edir, uzunmüddətli və sabit qazanclara yönəlmiş investorlar isə ən çox şirkətlərin real fəaliyyəti ilə bağlı alətlərə vəsait qoymağı üstün tuturlar.
Ticarət şəraiti və zaman fərqləri foreks və fond bazarı arasında seçim zamanı vacib aspektlərdən biridir.
Foreks və Fond Bazarında Ticarət Şərtləri və Vaxtı:
Bildiyiniz kimi, foreks və fond bazarı dünyanın müxtəlif yerlərində fəaliyyət göstərir və ticarət sessiyalarına bölünür. Lakin vacib bir fərq var ki, bu da seçim məsələsində əsas məqama çevrilir. Məsələn, EUR/USD kimi valyuta cütlüyü həm Asiya sessiyasında, həm də Avropa və Amerika sessiyalarında ticarət üçün mövcuddur. Buna görə də treyderlər bütün iş həftəsi ərzində valyuta ticarəti ilə məşğul ola bilərlər.
Səhmlərə gələndə ilə vəziyyət biraz fərqli görünür. Adətən onlar şirkətin qeydiyyata alındığı ölkənin birjasında təqdim olunur, bununla da ticarət alətinin vaxtını müvafiq birjanın iş saatlarına uyğun olaraq müəyyən edirlər. Bu da o deməkdir ki, səhmlərin ticarət vaxtı günün az hissəsini əhatə edə bilər. Bu da treyderi birjanın iş qrafikindən asılı edir.
Həmçinin, səhmləri bir neçə birjada ticarət etmək olar. Məsələn, böyük şirkətlər həm Avropada, həm də Amerikada təmsil oluna bilər ki, bu da treyderlərə hər iki sessiyada ticarət etmək imkanı verir. Buna baxmayaraq, hətta bu vəziyyətdə də ticarətdə əhəmiyyətli fasilələr var ki, bu da Gep — bir sessiyanın bağlanması ilə digərinin açılışı arasında yaranan qiymət fərqi kimi bir hadisəyə səbəb olur.
Kredit çiyini və Alətlərdə Fərqlər:
Foreks və fond bazarı arasındakı fərqləri müəyyən edən əhəmiyyətli cəhətlərdən biri kredit çiynindən istifadə etməkdir. Bu, bir çox treyderlər üçün əsas elementdir və verilən çiyin fərqi treyderin strategiyalarına və imkanlarına əhəmiyyətli dərəcədə təsir göstərə bilər.
Foreksdə 1:100, hətta 1: 500-1000 həcmində kredit çiyninin verilməsi adi haldır. Bu o deməkdir ki, treyder hesabındakı məbləğdən 100-1000 dəfə çox olan olan məbləğlə əməliyyatlar apara bilər. Konservativ (Mühafizəkar) treyderlər üçün bu təhlükəsiz vasitə ola bilər, Amma aktiv aqressiv treyderlər üçün bu cür şərtlər onun ticarət imkanlarını məhdudlaşdıra bilər, xüsusən də ortalamaya əsaslanan strategiyadan istifadə olunursa. Hesabındakı vəsaitlərin tükənməsi nəticəsində yeni əməliyyat açmaq imkanı olmayacaq, habelə lazımi məbləğin çatışmazlığı səbəbindən mövcud olan əməliyyatlar da məcburi bağlana bilər.
Foreksdən fərqli olaraq, fond bazarı xeyli az kredit çiynini verir, ən yaxşı halda 1:7-1:10 və bütün alətlər üçün deyil. Bu, onu daha mühafizəkar və daha az riskli edir.
Treyderin fond bazarının xeyrinə seçim etməsinin bəlkədə yeganə amili — indekslərlə ticarətdir. Indekslər iri şirkətlər siyahısından tərtib edilmiş likvid ticarət alətlərindən ibarətdir. Onlar ümumi bazar mənzərəsini ayrı-ayrı səhmlərdən daha dəqiq əks etdirirlər. Məhz bu amil müxtəlif ticarət alətləri axtaranlar üçün fond bazarını daha cəlbedici edir.
Tənzimləmə və Nəzarət:
Foreks və fond bazarı arasındakı fərqləri müəyyən edən əsas cəhətlərdən biri tənzimləmə və nəzarət səviyyəsidir. Bu cəhət ticarətçilərin seçilmiş bazara etimadının səviyyəsinə və ticarət əməliyyatlarının aparılmasında onların təhlükəsizliyinə əhəmiyyətli dərəcədə təsir göstərə bilər.
Foreks mərkəzləşdirilməmiş bazar oladuğu üçün orada vahid bir tənzimləmə sistemi yoxdur. Yani Valyuta bazarında mərkəzləşdirilmiş nəzarət orqanı olmadığı üçün, bu da treyderlər üçün müəyyən risklər yaradır. Odur ki forex brokeri (vasitəçi) seçərkən daha diqqətli olmaq lazımdır, çünki saxtakar brokerlər çoxdur.
Odur ki saytda «Broker» bölməsinə girib bəzi etibarlı brokerlərlə tanış olmağınız tövsiyyə olunur. Brokerlər yüzlərlədi amma seçim etmək o qədərdə asan deyil, dürüst və etibarlı broker tapmaq çətindir.
Foreksdən fərqli olaraq, fond bazarı ciddi şəkildə tənzimlənir. Fond birjalarına giriş imkanı verən brokerlərin lisenziyası olmalıdır, onların fəaliyyətinə dövlət orqanları diqqətlə nəzarət edir. Qaydaların pozulması halında brokerlər lisenziyasından məhrum ola bilərlər ki, bu da onları treyderlər qarşısında yüksək məsuliyyət səviyyəsinə gətirir. Bu səviyyədə nəzarət bazar iştirakçıları üçün böyük dərəcədə şəffaflıq və təhlükəsizlik təmin edir.