Fibonaççi ədədlərinin riyaziyyatda xüsusi yeri var və onun tətbiqləri akademik mühitdən xeyli kənara çıxır. Bu ədədlər ardıcıllığı adını 13-cü əsrdə yaşamış Fibonaççi kimi tanınan Pizanlı Leonardodan almışdır.
Fibonaççi ardıcıllığı iki ədəd ilə başlayır və hər bir sonrakı nömrə əvvəlki iki ədədin cəmidir. Bu ardıcıllıqdakı ilk bir neçə ədəd bunlardır: 1, 1, 2, 3, 5, 8, 13, 21, 34, 55, 89, 144 və s.
Fibonaççi ədədlərinin ən məşhur cəhətlərindən biri onların «qızıl nisbət» ilə əlaqəsidir. Ona bəzən «Allahın rəqəmi» də deyirlər. Qızıl Nisbət təbiətdə, incəsənətdə və memarlıqda tez-tez rast gəlinən təxminən 1,618-ə bərabər olan irrasional ədəddir.
Maliyyə bazarlarında Fibonaççi ədədləri
Fibonaççi ədədləri 20-ci əsrdə, treyderlər və analitiklər qiymət hərəkətlərində riyazi qanunauyğunluqlar axtarmağa başlayanda, maliyyə bazarlarında fəal şəkildə istifadə olunmağa başladı. Onlar aşkar etdilər ki, Fibonaççi ədədləri əsas dəstək və müqavimət səviyyələrini müəyyən etməyə kömək edə bilər və bu, onları texniki analizdə çox dəyərli edir.
Fibonaççi səviyyələrinin qrafikdə qurulması
Qrafikdə Fibonaççi səviyyələrinin qurulmasında ilk addım iki əsas ekstremumları seçməkdir — yüksək və aşağı həddləri. Bu ekstremumlar,açacağınız mövqenin müddətindən asılı olaraq müxtəlif taymfreymlərdə seçilə bilər. Məsələn, gün ərzində ticarət edirsinizsə, son bir neçə saat ərzində formalaşmış ekstremumlardan istifadə edə bilərsiniz. Bir neçə gün və ya həftəlik mövqe açmağı planlaşdırırsınızsa, o zaman gündəlik və ya həftəlik qrafikdəki ekstremumlardan istifadə etmək daha yaxşıdır.
Maksimum və minimum səviyyələri seçdikdən sonra Fibonacci xəttini bir ekstremumdan digərinə çəkməlisiniz. Trendin istiqamətindən asılı olaraq, aşağıdan yuxarıya (yüksələn trend) və ya yuxarıdan aşağıya (aşağı trend) xətt çəkə bilərsiniz.
Fibonacci əsas korreksiya səviyyələri
Ən çox istifadə edilən Fibo korreksiya səviyyələrinə aşağıdakılar daxildir:
- 23.6%: Bu səviyyə cüzi korreksiyanı göstərir və tez-tez treyderlər tərəfindən trendi təsdiqləmək üçün istifadə olunur. Əgər qiymət 23,6% səviyyəsinə geri çəkilsə və daha sonra əsas trend istiqamətində hərəkət etməyə başlasa, bu, trendin davam edəcəyini göstərə bilər.
- 38,2%: Bu səviyyə daha əhəmiyyətlidir və çox vaxt ilk əsas dəstək və ya müqavimət səviyyəsi hesab olunur. Növbəti istiqamətə qərar verməzdən əvvəl qiymət bu səviyyə ətrafında fırlana bilər.
- 50%: Bu səviyyə Fibonaççi ardıcıllığının bir hissəsi olmasa da, texniki analizdə tez-tez istifadə olunur. 50% səviyyəsi güclü psixoloji maneə hesab olunur və bir çox treyderlər qərar qəbul edərkən buna diqqət yetirirlər.
- 61,8%: Ən əhəmiyyətli Fibonacci koreksiya səviyyələrindən biridir, tez-tez mümkün trendin dəyişməsindən əvvəl son xətt olaraq görülür. Əgər qiymət bu səviyyəyə çatarsa və əks istiqamətdə hərəkət etməyə başlayarsa, bu, bazara daxil olmaq üçün yaxşı siqnal ola bilər.
- 100%: Bu səviyyə tam qiymət korreksiyasını və başlanğıc nöqtəsinə qayıtmağı göstərir. Bazar konyunkturundan asılı olaraq, qiymət əsas tendensiya istiqamətində hərəkətini davam etdirə və ya geri dönüş edə bilər.
Fibo-dan istifadə qaydası
Ən populyar strategiyalardan biri Fibonacci səviyyələrindən istifadə edərək geridönüş ilə ticarət etməkdir
Fərz edək ki, bazar güclü yüksəliş trendindədir və qiymət kəskin şəkildə yüksəlir. Belə bir hərəkətdən sonra bir çox treyderlər qiymətin yüksəlməyə davam etməzdən əvvəl Fibonaççi səviyyələrinin birindən geri çəkiləcəyini gözləyirlər. Bu halda, bazara mümkün giriş nöqtələrini axtarmaq üçün 38,2%, 50% və ya 61,8% səviyyələrindən istifadə edə bilərsiniz.
Bu strategiyanı həyata keçirmək üçün bu addımları yerinə yetirin:
1. Qrafikdə son maksimum və minimum qiymətləri tapın.
2. Minimumdan maksimuma doğru Fibo xəttini çəkin.
3. Qiymətin korreksiya səviyyələrindən birinə qayıtmasını gözləyin.
4. Qiymət seçilmiş səviyyəyə çatdıqda və geri dönməyə başlayanda əsas trend istiqamətində mövqe açın.
Başqa bir maraqlı strategiya fibonaççi səviyyələrinin qırılmaları üzərində ticarətdir. Bu strategiyada treyderlər qiymətin əsas Fibo korreksiyası və ya genişlənmiş səviyyələrindən birini keçdiyi anda ticarətə girmək imkanı axtarırlar.
Fibonaççi genişlənməsi Elliott dalğa nəzəriyyəsi ilə bağlıdır, birinci və ikinci dalğalar əsasında qurulur. Elliott nəzəriyyəsində üçüncü dalğanın birinciyə nisbətinin 1,618 olduğu bildirilir. Ən çox istifadə edilən genişlənmə səviyyələri 100%, 161.8%, 200% və 261.8% təşkil edir.
Məsələn, əgər qiymət uzun müddət ərzində 61,8% səviyyəsi ətrafında ticarət edib sonar onu qırırsa, bu, qısa mövqe açmaq üçün siqnal ola bilər. Bu halda treyder qiymətin səviyyəni qırdıqdan sonra enişə davam edəcəyini gözləyir.
Fibo genişlənmə səviyyələri take-profit hədəflərini müəyyən etmək üçün istifadə olunur. Məsələn, bazara 50% korreksiya səviyyəsində daxil olsanız, 161,8% genişlənmə səviyyəsində hədəf təyin edə bilərsiniz.
Çox vaxt Fibonacci səviyyələri siqnalları təsdiqləmək üçün moving average və ya osilatorlar kimi digər indikatorlarla birlikdə istifadə olunur.